Kondenserin devredeki temel işlevi, soğutucu buharından gizli yoğuşma ısısını çekerek soğutucu akışkanın sıvılaşmasını sağlamaktır. Uygun şartlar sağlanırsa kondenserdeki ısının alış verişi üç aşamada gerçekleşir.
Bunlar;
•Kızgınlığın alınması,
•Soğutucu akışkanın yoğuşması ve aşırı soğutma (subcooling).
•Kızgın soğutucu buharını, kondenserde soğutup yoğuşturmak için sistemin büyüklüğüne göre su ya da havanın kullanılması. Soğutucu akışkan buharı, evaporatör ve kompresörden aldığı ısıyı, kondenserde su veya havaya verir.
Kondenserde yoğuşmanın sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilmesi için kondenserin birtakım teknik özellikleri taşıması gerekir.
Bu özellikler;
Bu özelliklerden en önemlisi kondenserin yapısında yer alan malzemelerin (boru, kanatçık veya tellerin) ısı iletkenliği yüksek metallerden seçilmiş olması Kondenserin çalışma koşulları ve korozif ortam şartları da dikkate alınarak, buna göre malzeme seçimi yapılması Verimli sayılabilecek bir kondenserden, birim hacminde, birim zaman da, fazla Miktarda ısı transferini gerçekleştirmesi. Bu sebeple ısı transferinin gerçekleştirildiği yüzeyin profil yapısı ile bu yüzeyde soğutma amaçlı kullanılan su veya hava gibi akışkan tipi önem kazanır.
Yukarıda saydığımız bu nedenlerden ötürü, soğutma devrelerinde kullanılan kondenserler çeşitlendirilmiş olup, genel olarak üç değişik tip kondenser uygulamalarına rastlanır. Uygulamada hangi kondenser tipinin kullanılacağı kuruluş ve işletme masrafları dikkate alınarak belirlenir. Diğer yandan hava soğutmalı kondenserlere göre su soğutmalı ve evaporatif kondenserlerde yoğuşma sıcaklığının daha düşük seviyelerde olacağı ve neticesinde veriminin de yüksek olacağı bir gerçektir. Bu nedenle, kondenser seçimi üzerine yapılacak çalışmalarda bu hususların da dikkate alınması gerekir.
Kondenserler, konstrüksiyon (yapı) özellikleri bir yana bırakılacak olursa genel olarak soğutuldukları akışkanın ismiyle anılırlar:
Hava ile soğutmalı kondenserler,
Su soğutmalı kondenserler,
Evaporatif, karma (su-hava soğutmalı) kondenserler.
Kondenser, soğutma çevriminde kompresör tarafından sıkıştırılarak basıncı vesıcaklığı yükseltilmiş olan soğutucu buharından, bu noktada ısı alarak dış ortama bırakan ve böylece buharın yoğuşmasını sağlayan cihazdır.
Soğutma sisteminde, soğutucu akışkan buharının hava ile soğutularak
yoğuşmasının sağlandığı kondenser tipine, hava soğutmalı kondenser adı verilir. Soğutucu akışkan buharı, evaporatör ve kompresörden aldığı ısıyı, yüksek basınç ve sıcaklıkta kondenser yüzeyinden havaya verir.
Hava soğutmalı kondenserlerde ısının alış verişi üç aşamada gerçekleşir. Bunlar;
Kızgınlığın alınması, soğutucu akışkanın yoğuşması ve aşırı soğutmadır. Kızgınlığın alınmasında kondenser alanının %5’i bu işlem için kullanılır. Kondenser alanının takriben % 85’i yoğuşturma olayına hizmet eder ki kondenserin aslî görevi de budur. Kondenser yapısına bağlı olarak aşırı soğutmada (subcooling) kondenser alanının yaklaşık %10’u kullanılır.
Hava soğutmalı kondenserlerde yoğuşan soğutucu akışkanı kondenserden almak ve depolamak üzere genellikle bir sıvı deposu kullanılması artık usul hâline gelmiştir.
Bundan maksat kondenserin faydalı alanını sıvı depolaması için harcamamaktır.
Hava soğutmalı kondenserler, uygulama biçimine göre;
Tabiî çekişli (statik)
Cebrî çekişli (dinamik) kondenserler, olmak üzere iki çeşittir.
Bunlardan tabiî çekişli hava soğutmalı kondenserler özellikle sessiz olmaları
sebebiyle ev tipi buzdolaplarında; cebrî çekişli, fanlı tip hava soğutmalı kondenserler ise daha çok ticarî amaca yönelik vitrin tipi, pastane ve şarküteri dolapları, kasap dolapları, şerbetlikler ve pencere tipi klimalarda vb. soğutucularda kullanılır. Bilhassa 1 hp’ye kadar kapasitedeki gruplarda istisnasız denecek şekilde kullanılan bu tip kondenserlerin tercih nedenleri; basit oluşları, kuruluş ve işletme masraflarının düşüklüğü, bakım ve tamirlerinin kolaylığı şeklinde sayılabilir.
Soğutma çevriminde, soğutucu akışkan buharının hava ile soğutularak yoğuşmasının sağlandığı kondenser tipine hava soğutmalı kondenser adı verilir.
Soğutucu akışkan buharı, evaporatör ve kompresörden aldığı ısıyı, yüksek basınç ve sıcaklıkta kondenser yüzeyinden havaya verir. Genellikle gücü 1 hp’ ye kadar olan soğutma devrelerinin hemen hemen hepsinde, 5 hp’ ye kadar olan kompresör ve kompresör grupları ile donatılmış soğutma devrelerinin büyük çoğunluğunda hava soğutmalı kondenserler kullanılır.
Bu tip kondenserlerin tercih nedenleri (avantajları);
Basit oluşları,
Kuruluş ve işletme masraflarının düşüklüğü,
Bakım ve tamirlerinin kolaylığı şeklinde sayılabilir.
Ayrıca her türlü soğutma uygulamasına uyarlanabilecek yapıdadırlar.
Ev tipi ve ticarî soğutucular, soğuk odalar, pencere tipi klima cihazları, vb. başlıca uygulama alanlarıdır.
Hava soğutmalı kondenserler, grup tertip şekline göre, kompresör ile birlikte gruplanmış ve kompresörden uzak bir mesafeye konulacak tarzda tertiplenmiş (split kondenser) olmak üzere iki sınıfa ayrılmaktadır.
Kondenserden hava geçişi düşey ve yatay yönde olacak tarzda tertiplenebilir.
Diğer yandan, hava fanı, havayı emici veya itici etkiyle hareketlendirecek şekilde konulabilir.
Soğutma çevriminin verimli olabilmesi birim zamanda kondenser üzerinden transfer edilen ısı miktarı ile ilgilidir. Bu yüzden özellikle frigorifik araç ve araç klimalarında kondenserin hem malzeme hem de konstrüksiyonu büyük önem taşır.